Silver Dragons

etis112

1501
Wydarzenia w Polsce

* 3 marca – w Wilnie zawarto antyrosyjskie przymierze litewsko-krzyżackie.
* 25 października – Aleksander Jagiellończyk nadał senatowi przywilej mielnicki.
* 4 listopada – klęska armii litewskiej pod Mścisławiem.
* 8 grudnia – królewicz Zygmunt otrzymał w lenno Księstwo Opawskie.
* 12 grudnia – na tron polski wstąpił Aleksander Jagiellończyk.
# 17 czerwca – Jan I Olbracht, król Polski (ur. 1459) śmierć
1502
18 lutego – Jadwiga Jagiellonka, królewna polska, księżniczka litewska, księżna bawarska (ur. 1457) śmierć
1503
5 kwietnia – pogrzeb kardynała, arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski Fryderyka Jagiellończyka.
1504 ----
1505
# 30 maja – podczas obrad Sejmu w Radomiu uchwalono konstytucję nihil novi, stanowiącą podstawę funkcjonowania dwuizbowego parlamentu Korony.
# 20 lipca – w Budzie został ufundowany przez króla Władysława Jagiellończyka czterowydziałowy Uniwersytet Wrocławski.
1506
# 5 sierpnia – zwycięstwo wojsk polsko-litewskich nad Tatrami w bitwie pod Kleckiem.
# 20 października – Zygmunt I Stary został Wielkim Księciem Litewskim.
# 8 grudnia – na sejmie piotrkowskim Zygmunt I Stary został obrany królem polskim.
1507
24 stycznia – koronacja w katedrze wawelskiej Zygmunta I Starego przez arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski Andrzeja Boryszewskiego.
1508
13 lipca – wojna litewsko-moskiewska: została stoczona bitwa pod Orszą.
1509---
1510
25 lipca – drukarz Florian Ungler założył drugą w Krakowie polską drukarnię.
1511
-
1512
28 kwietnia – bitwa pod Wiśniowcem: hetman wielki litewski Konstanty Ostrogski pokonał Tatarów.
1513
4 marca – Zygmunt Stary nadał Pile prawa miejskie oparte na prawie magdeburskim.
1514
* 30 lipca – I Rzeczpospolita utraciła Smoleńsk na rzecz Rosji, kapitulacja wojewody smoleńskiego Jurija Sołłohuba przed wojskami moskiewskimi w czasie wojny polsko-moskiewskiej.
* 8 września – w bitwie pod Orszą wojska polsko-litewskie odniosły zwycięstwo nad wojskami państwa moskiewskiego.
1515
-
1516
5 kwietnia – Układ kolowratski, zawarty 12 lat wcześniej między wrocławską kapitułą a stanami śląskimi i miastem Wrocławiem, został uznany za nieważny przez papieża Leona X.
1517
-
1518
# 18 kwietnia – koronacja Bony Sforzy na królową Polski i jej zaślubiny z Zygmuntem I Starym w katedrze wawelskiej.
# 29 lipca – wojna polsko-moskiewska: wojska polsko-litewskie rozbiły Rosjan w bitwie pod Połockiem.
# Król zezwolił zamieszkać w Polsce emigrantom żydowskim wygnanym z miast czeskich i morawskich. Osiedlali się oni licznie w Kazimierzu.
# Salomon Szachna założył jesziwę lubelską, która otrzymała później osobny przywilej królewski w 1567.
1519
# 3 lipca – Karniszyn otrzymał prawa miejskie od króla Zygmunta I Starego.
# 16 lipca – biskup poznański Jan Lubrański otworzył w Poznaniu Akademię, nazwaną później jego imieniem (Collegium Lubranscianum).
# 2 sierpnia – wojska polsko-litewskie poniosły klęskę w bitwie z Tatarami pod Sokalem.
# 11 grudnia – rozpoczęła się ostatnia wojna z zakonem krzyżackim (sejm walny w Toruniu uchwalił rozpoczęcie wojny).
1520
24 lipca – Zygmunt I Stary wydał w Toruniu edykt zakazujący, pod groźbą wygnania i konfiskaty majątku, rozpowszechniania w Polsce pism Marcina Lutra.
1521
* 5 kwietnia – wojna polsko-krzyżacka: zawarto 4-letni rozejm w Toruniu.
* 9 lipca – na wieży katedry wawelskiej zawieszono Dzwon Zygmunta.
* 13 lipca – Polacy po raz pierwszy usłyszeli głos Dzwonu Zygmunta.
1522
21 marca – Mikołaj Kopernik na zjeździe stanów Prus Królewskich w Grudziądzu wygłosił traktat o monetach.
1523
=
1524
3 czerwca – Mikołaj Kopernik napisał we Fromborku List przeciwko Wernerowi.
1525
* 8 kwietnia – Zygmunt I Stary i Albrecht Hohenzollern podpisali Traktat krakowski, na mocy którego 2 dni później odbył się hołd pruski.
* 10 kwietnia – koniec wojny z zakonem krzyżackim, książę pruski Albrecht Hohenzollern złożył na Rynku krakowskim hołd lenny królowi Zygmuntowi Staremu.
* 11 kwietnia – Staszów uzyskał prawa miejskie.
1526
* 17 kwietnia – król Zygmunt Stary przybył do Gdańska, aby uśmierzyć zamieszki religijne.
* 30 kwietnia – książę Jan Opolski i margrabia Jerzy Hohenzollern nadali Tarnowskim Górom prawa miejskie oraz przywileje górnicze.
* 10 września – sejm mazowiecki złożył przysięgę na wierność królowi polskiemu. Mazowsze (Księstwo Mazowieckie) zostało włączone do Korony Polskiej.
1527
--
1528
15 czerwca – w Toruniu otwarto mennicę królewską.
1529
# 3 grudnia – pierwszy urząd górniczy w Tarnowskich Górach, do którego zarazem należała administracja miasta i sądownictwo, otrzymał od księcia opolskiego pieczęć i herb.
# 18 grudnia – sejm w Piotrkowie: Zygmunt II August wybrany na króla Polski. Otrzymał tytuł Wielkiego Księcia Litewskiego. Faktyczną władzę królewską zaczął sprawować od 1548 r.
# 27 grudnia – Zygmunt I Stary przyłączył Mazowsze do Polski.
1530
20 lutego – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Jan Łaski koronował Zygmunta Augusta, vivente rege, na króla Polski w katedrze wawelskiej.
1531
22 sierpnia – zwycięstwa hetmana Jana Amora Tarnowskiego z wojskami hospodara mołdawskiego Piotra Raresza (Petryły) pod Gwoźdźcem i Obertynem (22.0 Cool

. Skutkiem obu zwycięstw i zastosowania obrony tzw. taborowej pod Obertynem Polska odzyskała Pokucie, tracąc jednak Mołdawię, która ogłosiła się lennikiem tureckim.
1532
20 lutego – podpisano rozejm polsko-mołdawski kończący wojnę o Pokucie.
1533
---
1534
----
1535
30 lipca – wojna polsko-rosyjska: wojska polskie rozpoczęły oblężenie Staroduba.
1536
----
1537
---
1538
----
1539
23 lutego – odbył się ślub Izabeli Jagiellonki z królem Węgier, Janem Zápolyą.
1540
----
1541
----
1542
-----
1543
# 5 maja – ślub króla Zygmunta Augusta z Elżbietą Habsburżanką.
# 29 maja – Piotr Firlej na mocy przywileju zezwalającego na założenie miasta otrzymanego przez króla Zygmunta Starego założył Lewartów. (dzisiejszy Lubartów)1544

1545
----
1546
19 stycznia – Zygmunt August urządził w Puszczy Białowieskiej polowanie, w którym uczestniczyła również Barbara Radziwiłłówna.
* 4 kwietnia – Stoczek Łukowski uzyskał prawa miejskie.
1547
31 października – w Piotrkowie rozpoczął się, trwający do 12 stycznia 1548, a zwołany przez Zygmunta II Augusta sejm. Podczas obrad nasilił się konflikt króla ze szlachtą, która nie chciała uznać jego małżeństwa z Barbarą Radziwiwiłłówną.
1548
# 12 stycznia – w Piotrkowie zakończył się, trwający od 31 października 1547, a zwołany przez Zygmunta II Augusta, sejm. Podczas obrad nasilił się konflikt króla ze szlachtą, która nie chciała uznać jego małżeństwa z Barbarą Radziwiłłówną.
# 1 kwietnia – królem Polski został Zygmunt II August, koronowany vivente rege 20 lutego 1530 roku.
1549
---
1550
7 grudnia – odbyła się koronacja Barbary Radziwiłłówny, żony polskiego króla Zygmunta Augusta.
1551
=-----
1552
------
1553
# 29 lipca – król Zygmunt II August ożenił się z Katarzyną Habsburżanką.
# 30 lipca – na Wawelu została koronowana Katarzyna Habsburżanka, trzecia żona króla Zygmunta II Augusta.
1554
-----
1555
-----
1556
1 lutego – królowa Bona Sforza opuściła Kraków i udała się do dziedzicznego księstwa Bari we Włoszech.
1557
* 15 maja – Gdańsk: przywilej króla Zygmunta Augusta przyznał protestantom równe prawa.
* 17 maja – Augustów otrzymał magdeburskie prawa miejskie z rąk Zygmunta Augusta.
* 19 sierpnia – Polska wypowiedziała wojnę zakonowi kawalerów mieczowych.
* 14 września – zawarto układ w Pozwolu między Polską, Litwą a zakonem inflanckim (kawalerów mieczowych) przeciwko Wielkiemu Księstwu Moskiewskiemu.
1558
-----
1559
31 sierpnia – Zygmunt II August zawarł w Wilnie pakt z Gothardem Kettlerem, na mocy którego Zakon Inflancki oddaje się pod opiekę króla.
1560
----
1561
# 4 maja – Tarnowskie Góry otrzymały prawo odbywania rocznie dwóch jarmarków - we wrześniu i kwietniu.
# 28 listopada – zakon kawalerów mieczowych i Polska podpisały pakt wileński.
1562
# 5 marca – w Rydze Gotthard Kettler złożył hołd lenny Zygmuntowi II Augustowi.
# 19 sierpnia – wojna litewsko-rosyjska: wojska polskie pod wodzą starosty różańskiego Stanisława Leśniowolskiego pobiły w bitwie pod Newlem wielokrotnie liczniejsze wojska rosyjskie.
1563
7 lipca – Zygmunt August wydał w Wilnie przywilej dopuszczający prawosławnych do najwyższych urzędów Wielkiego Księstwa Litewskiego.
1564
26 stycznia – wojna litewsko-rosyjska: bitwa pod Czaśnikami.
1565
30 grudnia – na Litwie wprowadzono powiaty będące podstawą organizacji sejmików i sejmu. Również senat oraz sądownictwo zostały przekształcone na wzór polski.
1566
20 lipca – wojna litewsko-rosyjska: zwycięstwo wojsk litewskich pod wodzą wojewody bracławskiego księcia Romana Sanguszki w bitwie pod Czaśnikami.
1567
# 24 marca – Zygmunt II August powołał w Gdańsku Komisję Morską, zaczątek polskiej admiralicji, zarządzającej flotą kaperską.
# 19 sierpnia – wydano wilkierz olsztyński.1568

1569
# 5 marca – województwo podlaskie zostało przyłączone do Polski.
# 26 maja – przyłączenie Wołynia do Polski.
# 6 czerwca – województwa kijowskie i bracławskie przyłączono do Korony Królestwa Polskiego.
# 28 czerwca – uchwalono unię lubelską.
# 1 lipca – zaprzysiężenie unii polsko-litewskiej, powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów. Polska i Litwa stały się jednym państwem ze wspólnym sejmem i senatem.
# 4 lipca – król Zygmunt II August ratyfikował Unię Lubelską.
# 19 lipca – na Sejmie w Lublinie książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi II Augustowi, co obecny wówczas Jan Kochanowski opisał w utworze Proporzec albo hołd pruski.
# 3 sierpnia – Inflanty przyłączono do Korony i Litwy jako wspólną własność.
# 12 sierpnia – delegacja rady miasta Gdańska uwięziona wyrokiem sądu sejmowego.
# 16 sierpnia – we Włocławku powstało seminarium duchowne, które do dziś funkcjonuje.
1570
* 14 marca – opracowano konstytucje (statuty Karnkowskiego) regulujące sprawy władztwa Polski nad Bałtykiem. Akcentowały one zwierzchnie prawa nad Gdańskiem króla Polski i Korony, a dopiero na dalszym miejscu wymieniały uprawnienia władz gdańskich. Władze Gdańska protestowały, gdyż statuty były sprzeczne z przywilejami Gdańska.
* 14 kwietnia – podpisano zgodę sandomierską gwarantującą wszystkim odmianom protestantyzmu (z wyłączeniem arianizmu) wzajemną tolerancję religijną.
* 18 lipca – otwarto Kolegium Jezuickie w Wilnie.
* 13 grudnia – pokój w Szczecinie – koniec walk o Inflanty, które podzielono między Rosję, Polskę, Szwecję i Danię.
1571
# 4 kwietnia – Węgorzewo uzyskało prawa miejskie.
# 29 lipca – atak floty duńskiej na Puck.
1572
# 9 stycznia – powódź w Toruniu; zginęło 300 osób.
# 14 czerwca – wodowanie w Elblągu galeonu Smok.
# 7 lipca – śmierć Zygmunta Augusta - koniec dynastii Jagiellonów w Polsce.
# 17 lipca – szlachta chełmska zebrała się na sejmiku w Krasnymstawie i po raz pierwszy (w sytuacji bezkrólewia) powołała sądy kapturowe.
1573
* 6 stycznia – zwołano sejm konwokacyjny, na którym ustalono formę wolnej elekcji w systemie viritim.
* 28 stycznia – podpisano konfederację warszawską, w której szlachta wszystkich wyznań zadeklarowała tolerancję religijną.
* 7 marca – Iwan Fedorow założył we Lwowie pierwszą drukarnię.
* 5 kwietnia – otwarto pierwszy warszawski stały most na Wiśle.
* 11 maja – pod Warszawą, we wsi Kamionek, zakończyła się pierwsza wolna elekcja w Polsce. W elekcji wziął udział hiszpański poseł Pedro Fajardo. Henryk Walezy wybrany na króla Polski.
* 20 maja – na sejmie elekcyjnym spisano artykuły henrykowskie.
1574
# 21 lutego – koronacja Henryka III Walezego na Wawelu.
# 18 czerwca – król Henryk III Walezy uciekł z Polski.
# 24 sierpnia – senatorowie zebrani na zjeździe w Warszawie zdecydowali, że Henryk III Walezy utraci koronę polską, jeśli nie wróci do Polski do 12 maja 1575 r.
# 10 października – w Krakowie, wielki tumult na tle religijnym i zburzenie zboru ewangelickiego.
1575
# 16 maja – Henryk Walezy został uznany za zbiegłego.
# 16 czerwca – w Krakowie miał miejsce tzw. "tumult cmentarny", kiedy to gawiedź krakowska wykopała zwłoki wojewody krakowskiego, ewangelika Stanisława Myszkowskiego oraz innych osób, uczestnicy zajść włóczyli je po mieście i stawiali pod murem nogami do góry.
# 15 grudnia – Anna Jagiellonka, przyszła żona Stefana Batorego, została obwołana przez szlachtę królem Polski.
1576
# 1 maja – koronacja Stefana Batorego i Anny Jagiellonki w katedrze na Wawelu.
# Gdańsk odmówił złożenia przysięgi Stefanowi Batoremu przed potwierdzeniem wszystkich wolności i przywilejów. miejskich. Batory wydał rozporządzenie wzywające do blokady handlowej Gdańska.
# 20 września – król Stefan Batory wezwał Gdańsk przed sąd królewski, stawiając mu zarzuty obrazy majestatu i buntu.
1577
# 7 marca – Stefan Batory skierował cały handel polski do Torunia i Elbląga. Wysunęło to Elbląg na główny port Rzeczpospolitej.
# 17 kwietnia – Gdańsk przegrał bitwę z wojskami królewskimi nad jez. Lubieszowskim. Przegrana spowodowała silniejsze zjednoczenie się mieszczan w obronie Gdańska.
# 8 czerwca – Stefan Batory zagwarantował w Elblągu wolny handel z osobami trzecimi bez pośrednictwa kupców gdańskich; złamał w ten sposób monopol handlowego pośrednictwa Gdańska.
# 11 czerwca – rozpoczęło się oblężenie Gdańska przez wojska króla Stefana Batorego.
# 14 września – zakończono prace przy organizacji floty królewskiej w Elblągu. Tego samego dnia odbył się przegląd floty na Zalewie Wiślanym.
# 12 grudnia – w wyniku niepowodzeń wojskowych oraz nacisku magnatów i szlachty król Stefan Batory poniósł porażkę. Gdańsk wypłacił odszkodowanie, autonomia i przywileje pozostały. Stefan Batory przyjął Gdańsk ponownie do łask i zniósł banicję.
# 16 grudnia – Stefan Batory potwierdził przywileje Gdańska.
# 29 grudnia – Jan Zamoyski ożenił się z Krystyną Radziwiłłówną oraz złożył zamówienie na napisanie dla niego Odprawy posłów greckich.
1578
# 12 stycznia – odbyła się premiera Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego.
# 20 lutego – przed kościołem św. Anny w Warszawie margrabia Jerzy Fryderyk Hohenzollern złożył hołd lenny królowi Stefanowi Batoremu.
# 10 września – Biłgoraj uzyskał prawa miejskie.
1579
# 28 lutego – biskup kielecki Piotr Myszkowski zezwolił mieszkańcom miasta na swobodny wyrób wódki i wina, zapewniając przy tym wyłączność na produkcję w całym kluczu dóbr biskupich.
# 1 kwietnia – król Stefan Batory założył Uniwersytet Wileński.
# 26 czerwca – król Stefan Batory wypowiedział Rosji wojnę.
# 11 sierpnia – wojna polsko-rosyjska: król Stefan Batory rozpoczął oblężenie twierdzy połockiej.
# 30 sierpnia – wojna polsko-rosyjska: prowadzący z Rosją wojnę Stefan Batory zdobył Połock.
1580
# 12 lipca – opublikowano przetłumaczoną na język staro-cerkiewno-słowiański Biblię Ostrogską, pierwsze wydanie Biblii w języku słowiańskim.
# 1-5 września – wojna polsko-rosyjska: oblężenie Wielkich Łuk.
# 20 września – wojna polsko-rosyjska: polska jazda pod dowództwem księcia Janusza Zbaraskiego rozbiła kawalerię rosyjską w bitwie pod Toropcem.
1581
# 24 sierpnia – oblężenie przez Jana Zamoyskiego wraz ze Stefanem Batorym twierdzy Psków
1582
# 15 stycznia – rozejm w Jamie Zapolskim między Stefanem Batorym a Iwanem Groźnym na 10 lat. Iwan IV Groźny musiał oddać Polsce Inflanty.
# 4 października – czwartek, ostatni dzień obowiązywania w Rzeczypospolitej kalendarza juliańskiego. Następny dzień, piątek, zgodnie z rachubą gregoriańską nosił datę 15 października.
# 4 grudnia – w zdobytych Inflantach erygowane zostało biskupstwo wendeńskie.
1583
* 26 maja – ścięcie Samuela Zborowskiego.
* 22 sierpnia – śmierć Jana Kochanowskiego i umowna data zakończenia w Polsce renesansu.
1584

1585
* 20 kwietnia – Dania po otrzymaniu odszkodowania od Rzeczpospolitej zrezygnowała ze swych pretensji do Piltynia w Inflantach.
* 3 maja – Burmistrz Elbląga Jan Sprengel, działając na własną rękę, doprowadził do układu z Anglikami i osiedlenia się w mieście kupców angielskich.
1586
12 grudnia – Stefan Batory niespodziewanie zmarł w Grodnie, po 10 latach panowania.
1587
* 18 sierpnia – Saul Wahl rzekomo wybrany na króla Polski.
* 19 sierpnia – elekcja Zygmunta III Wazy na władcę Rzeczypospolitej.
* 22 sierpnia – dokonano elekcji Maksymiliana Habsburga na króla Rzeczypospolitej.
* 15 września – Jan III Waza i Zygmunt III Waza podpisali tzw. list łaciński (statuty kalmarskie).
* 14 października-29 listopada – oblężenie Krakowa przez wojska Maksymiliana Habsburga.
* 7 października – Zygmunt III Waza zaprzysiągł w katedrze oliwskiej warunki stawiane mu przez szlachtę.
* 24 listopada – generalny szturm na Kraków wojsk Maksymiliana Habsburga został odparty.
* 29 listopada – wojska Maksymiliana Habsburga zostały pobite i odrzucone od murów miejskich Krakowa.
* 27 grudnia – w Krakowie odbyła się koronacja Zygmunta III Wazy na króla Polski.

1588
# 24 stycznia – bitwa pod Byczyną: Jan Zamoyski zwyciężył arcyksięcia Maksymiliana Habsburga.
# 28 stycznia – Zygmunt III Waza zatwierdził Trzeci Statut Litewski, który obowiązywał aż do 1840.
# 23 maja – w krypcie katedry wawelskiej odbył się pogrzeb króla Stefana Batorego.
1589
# 9 marca – podpisano traktat bytomsko-będziński, na którego mocy cesarz, arcyksiążęta i kraje cesarskie uznali władcą Rzeczypospolitej Zygmunta Wazę, zobowiązali się do niewchodzenia we wrogie wobec niej i Szwecji układy z Moskwą, a także do niemieszania się w sprawy wewnętrzne Korony i Litwy oraz do zwrotu Lubowli.
# 5 marca-23 kwietnia – obradował sejm pacyfikacyjny.
1590
31 marca – pożar zniszczył doszczętnie zabudowania Skwierzyny.
1591
# 10 lipca – zamieszki na tle religijnym w Wilnie.
# 25 sierpnia – na redzie gdańskiego portu zatonął statek, na którym przypłynął włoski podróżnik Jan Bernard Bonifacio.
1592
* 31 maja – w Krakowie odbył się ślub Zygmunt III Waza i Anny Habsburżanki oraz jej koronacja na królową Polski.
* 7 września – 19 października – sejm inkwizycyjny, na którym Jan Zamoyski postawił zarzuty wobec króla Zygmunta III Wazy.
1593
# 29 marca – założono seminarium duchowne w Kaliszu.
# 28 maja – lokacja Tarnobrzega.
1594
14 sierpnia – biskup włocławski Hieronim Rozdrażewski konsekrował bazylikę archikatedralną w Gdańsku-Oliwie.

1595
# 15 marca – kanclerz Jan Zamoyski w założonym przez siebie Zamościu otworzył akademię zwaną później Akademią Zamojską.
# Lato – wyprawa Jana Zamoyskiego na Mołdawię.
# 27 sierpnia – armia koronna, dowodzona przez hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego zajęła Chocim.
# 3 września – wojska polskie zajęły miasto Jassy stolicę Hospodarstwa Mołdawskiego. Wódz polski Jan Zamoyski osadził na tronie mołdawskim przychylnego Rzeczypospolitej Jeremiego Mohyłę.
# 19-20 października – bitwa pod Cecorą: zwycięstwo wojsko polskich dowodzonych przez hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego nad Tatarami i posiłkowymi oddziałami tureckimi.
# 21 października – podpisano pokój, na mocy którego Tatarzy uznali władzę Jeremiego Mohyły w Mołdawii i zgodzili się, by na obszarze hospodarstwa pozostały polskie wojska. Dwa dni po zawartym układzie armia tatarska rozpoczęła odwrót.
1596
---
1597
# 16 kwietnia – założono osadę Olędry Ujskie; była to pierwsza kolonia olęderska w Wielkopolsce
1598
24 sierpnia – Bardo zostało zalane wskutek osuwiska skalnego na Przełomie Nysy Kłodzkiej.
1599
# 25 sierpnia – ukazało się pierwsze wydanie polskiego przekładu Biblii dokonanego przez ks. Jakuba Wujka.
# 16 października – pogrzeb Anny Habsburg, pierwszej żony Zygmunta III Wazy.

1600
# 5 lipca – wydano akt fundacyjny Akademii Zamojskiej.
# 12 marca – król Zygmunt III Waza włączył Estonię do Rzeczypospolitej.
# 20 marca – Szwecja: dokonano egzekucji 5 stronników Zygmunta III Wazy (krwawa łaźnia w Linköping).
# 19 sierpnia – polsko-szwedzka wojna o Inflanty: w Narwie i Rewalu (ob. Tallinn) wylądowało 10 tys.
1601
* 6 stycznia – wojna polsko-szwedzka: Szwedzi zajęli Dorpat.
* 7 stycznia – wojna polsko-szwedzka: stoczono bitwę pod Kiesią.
* 23 czerwca – wojna polsko-szwedzka: stoczono bitwę pod Kokenhausen.
* 22 września – Zygmunt Waza przybył do Inflant.
* 19 grudnia – wojna polsko-szwedzka: wojska polskie odzyskały Wolmar.
1602
# 25 marca – wojna polsko-szwedzka: wojska polskie rozpoczęły oblężenie Fellina.
# 17 maja – wojna polsko-szwedzka: wojska polsko-kozackie zdobyły twierdzę Fellin.
# 31 maja – wojna polsko-szwedzka: wojska polskie rozpoczęły oblężenie Białego Kamienia.
1603
# 5 marca – wojna polsko-szwedzka: Jan Karol Chodkiewicz pokonał Szwedów w bitwie pod Rakvere, w czasie wojny o Inflanty.
# 13 kwietnia – wojna polsko-szwedzka: Jan Karol Chodkiewicz zdobył twierdzę Dorpat na Inflantach
1604
# 5 czerwca – odbył się ingres prymasa Jana Tarnowskiego do katedry gnieźnieskiej.
# 25 września – Jan Karol Chodkiewicz odniósł zwycięstwo nad Szwedami pod Białym Kamieniem.
1605
* 11 maja – król Zygmunt III Waza przekazał elektorowi brandenburskiemu Joachimowi Fryderykowi opiekę nad chorym Albrechtem Fryderykiem Hohenzollernem, a przez to i administrację Prus Książęcych.
* 27 września – w bitwie pod Kircholmem, dzięki użyciu husarii, armia polsko-litewska pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza rozgromiła niemal czterokrotnie liczniejszą armię szwedzką pod dowództwem Karola IX Sudermańskiego.
* 11 grudnia – Zygmunt III Waza poślubił Konstancję Habsburżankę.
1606
20 września – we Frankenstein (Ząbkowice Śląskie) spalono na stosie skazanych w tzw. aferze grabarzy.
1607
5 lipca – zwycięstwo wojsk króla Zygmunta III Wazy nad siłami rokoszan Mikołaja Zebrzydowskiego w bitwie pod Guzowem.
1608

1609
# 28 lutego

* wojna polsko-szwedzka: wojsko hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza zaatakowało bronioną przez Szwedów Parnawę, zdobywając ją 2 marca.
* Sokółka uzyskała prawa miejskie.

# 11 marca – wybuchła wojna polsko-moskiewska (1609-1618).
# 23/24 marca – wojna o Inflanty: zwycięstwo floty polskiej nad szwedzką w bitwie pod Salis, stoczonej w nocy z 23 na 24.
# 25 maja – Zygmunt III Waza wraz z rodziną i dworem opuścił Wawel. Datę tę przyjęto za moment przeniesienia stolicy z Krakowa do Warszawy.
1610
# 23 kwietnia – w Gdańsku otwarto konsulat francuski.
# 4 lipca – zwycięstwo hetmana Stanisława Żółkiewskiego pod Kłuszynem nad wojskami moskiewskimi i szwedzkimi, które szły z odsieczą Smoleńskowi.
# 14 sierpnia – bitwa pod Tarnawcem.
# 28 sierpnia

* po zwycięstwie nad armią rosyjską w bitwie pod Kłuszynem oddziały polskie pod wodzą hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego wkroczyły do stolicy Rosji, gdzie przebywały na Kremlu do roku 1612.
* hetman polny koronny Stanisław Żółkiewski podpisał w Moskwie z bojarami rosyjskimi układ, na mocy którego polski królewicz Władysław został carem Rosji.

1611
# 28 października – przywilej króla Zygmunta III Wazy tworzący uniwersytet w Poznaniu.
# 29 października – wzięty do niewoli car Wasyl IV Szujski ukorzył się przed Zygmuntem III w Warszawie.
1612
19 lipca – klęska wojsk polskich Stefana Potockiego w bitwie z Turkami i Tatarami pod Sasowym Rogiem. Potocki został wzięty do niewoli.
1613
27 kwietnia – wybuchł wielki pożar w Gnieźnie, który strawił ratusz, budynek wagi miejskiej, kancelarię grodzką i liczne domy; zniszczył synagogę, klasztor Franciszkanów i Klarysek.
1614

1615

1616
# 2 marca – Samuel Korecki pokonał wojska mołdawskie w III bitwie pod Chocimiem.
# 5 marca – dzieło Mikołaja Kopernika O obrotach sfer niebieskich znalazła się na Indeksie Ksiąg Zakazanych.
1617
17 kwietnia – został ufundowany drewniany klasztor oo. Franciszkanów w Bełchatowie.
1618
3 stycznia - rozejm w Dywilinie, kończący wojnę polsko-rosyjską. Polska otrzymała ziemie: czernichowską, smoleńską i siewierską.
1619
* 3 lutego – pożar zniszczył większą część Olsztyna.
* 17 września - 7 października – klęska wojsk polskich w bitwie z Turkami pod Cecorą.
* 15 listopada – w Warszawie niezrównoważony psychicznie szlachcic Michał Piekarski dokonał zamachu na króla Zygmunta III Wazę.
1620

1621
# 21 sierpnia – wojna polsko-szwedzka: wojska szwedzkie rozpoczęły oblężenie Rygi.
# 2 września-9 października – bitwa pod Chocimiem, zwycięska dla wojsk pod dowództwem Jana Karola Chodkiewicza.
# Wrzesień – Jerzy Wilhelm Hohenzollern złożył Zygmuntowi III Wazie hołd lenny z Prus Książęcych.
# 25 września – wojna polsko-szwedzka: wojska szwedzkie pod dowództwem Gustawa Adolfa zdobyły Rygę.
# 9 października – podpisano pokój pod Chocimiem.
1622

1623

1624
* 19 czerwca – rozpoczęła się bitwa pod Martynowem.
* 20 czerwca
o Tatarzy, którzy najechali wschodnie rubieże Polski, zostali pokonani pod Martynowem przez oddziały polskie pod dowództwem hetmana Stanisława Koniecpolskiego.
o otwarto pierwszą drukarnię w Warszawie.
1625
# 24 lipca – mianowano pierwszego Naczelnego Pocztmistrza Wrocławia.
# 6 listopada – zawarto ugodę kurukowską pomiędzy Polakami a Kozakami.
1626
# 17 stycznia – wojna polsko-szwedzka: w bitwie pod Walmozją wojska szwedzkie rozbiły wojska litewskie dowodzone przez Jana Stanisława Sapiehę.
# 5 lipca – wojna polsko-szwedzka: wojska szwedzkie dokonały desantu w Piławie. Był to początek wojny o ujście Wisły. Szwedzi zajęli wszystkie miasta (Piława, Braniewo, Elbląg, Malbork,Puck) u ujścia rzeki poza Gdańskiem, który oparł się najazdowi.
# 22 września-1 października – wojna polsko-szwedzka: wojska polskie przegrały ze szwedzkimi w bitwie pod Gniewem.
# 9 października – wojna polsko-szwedzka: bitwa pod Białą Cerkwią.
1627
# 2 kwietnia – wojna polsko-szwedzka: wojska polskie zdobyły Puck.
# 12 - 17 kwietnia – wojna polsko-szwedzka: bitwa pod Czarnem, znana także jako bitwa pod Hamersztynem (Hammerstein).
# 24 lipca – wojna trzydziestoletnia: zwycięstwo Austriaków nad Duńczykami w bitwie pod Granowem.
# 7 - 8 sierpnia – wojna polsko-szwedzka: bitwa pod Tczewem nierozstrzygnięta pomiędzy wojskami polskimi a szwedzkimi. W bitwie ranny został Gustaw II Adolf.
# 28 listopada – wojna polsko-szwedzka: flota polska zwyciężyła z flotą szwedzką w bitwie morskiej pod Oliwą.
1628
* 16 czerwca – wojna polsko-szwedzka: bitwa pod Gdańskiem.
* 6 lipca – polskie okręty pod Wisłoujściem zostały zaatakowane przez szwedzkie wojska lądowe z użyciem artylerii, w wyniku czego zostały zatopione okręty "Żółty Lew" i galeon "Święty Jerzy".
1629
# 25 czerwca – wojska polskie (wspomagane przez posiłki cesarskie) pod dowództwem Stanisława Koniecpolskiego pokonały wojska szwedzkie w bitwie pod Trzcianą. Zniszczono wówczas niemal całą jazdę szwedzką.
# 26 września – zawarto sześcioletni rozejm w Starym Targu (Altmarku) kończący wojnę polsko-szwedzką (1626-1629).
1630
8 czerwca – hetman Koniecpolski zawarł z Kozakami ugodę perejasławską.
1631

1632
# 27 września – zjazd elekcyjny.
# 30 września – armia moskiewska wkroczyła w granice Rzeczpospolitej, rozpoczęła się wojna smoleńska.
# 18 października – armia rosyjska pod dowództwem Michaiła Szeina rozpoczęła oblężenie Smoleńska.
# 8 listopada – na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego wybrano Władysława IV Wazę.
# 18 listopada – pierwsze wydanie Biblii Gdańskiej.
1633
* 6 lutego – koronacja Władysława IV Wazy na króla Polski.
* 14 marca – król Władysław IV Waza uznał formalnie kościół prawosławny na ziemiach polskich.
* 21 marca – posłowie margrabiego brandenburskiego Jerzego Wilhelma złożyli w jego imieniu hołd lenny nowemu królowi, Władysławowi IV Wazie.
* 4 lipca – wojna polsko-turecka: Kantymir, chan ord nogajskich, najechał Rzeczpospolitą, lecz jego wojska zostały rozbite przez hetmana Stanisława Koniecpolskiego na terenie Mołdawii pod Sasowym Rogiem.
* Wrzesień – wojna polsko-rosyjska: wojska polskie pod dowództwem Władysława IV Wazy odblokowały oblężony Smoleńsk i obległy wojska Michła Szeina.
* 9 października – w Gdańsku po raz pierwszy uruchomiono fontannę Neptuna.
* 20-23 października – wojna polsko-turecka: atak Turcji pod wodzą Abazy paszy. Zwycięstwo hetmana Stanisława Koniecpolskiego nad armią turecką pod Paniowcami.
* 22 października – wojna polsko-turecka: wojska Stanisława Koniecpolskiego wytrzymały i odparły oblężenie Kamieńca Podolskiego zaatakowanego przez bejlerbeja Sylistrii Mehmeda Abazego.
1634
# 25 lutego – wojska rosyjskie skapitulowały w bitwie pod Smoleńskiem.
# 19 maja – wojna trzydziestoletnia: wycofujące się wojska pruskie spaliły Oławę.
# 14 czerwca – zawarto pokój w Polanowie pomiędzy Polską a Rosją. Król Władysław IV Waza zrzekł
1635
12 września – w Sztumskiej Wsi zawarto rozejm polsko-szwedzki.
1636
6 marca - upadek meteorytu we wsi Dąbrowa Łuzycka.
1637
# 12 września – w Warszawie odbył się ślub króla Władysława IV Wazy i Cecylii Renaty Habsburżanki.
# 13 września – Cecylia Renata, żona Władysława IV Wazy została koronowana w katedrze św. Jana w Warszawie.
# Sierpień – początek powstania kozackiego pod wodzą Pawluka i Ostrzanina.
# 16 grudnia – wojska polskie rozbiły pod Kumiejkami kozackie wojska powstańcze Pawluka.
1638
# 13 czerwca-14 czerwca – Powstanie Ostranicy wywołane przez Kozaków.
# 13 czerwca – Powstanie Ostranicy: rozpoczęła się bitwa pod Żowninem.
# 28 sierpnia – Swarzędz otrzymał prawa miejskie.
1639
1 czerwca – obrączkowe zaćmienie słońca widoczne w północnej Polsce.
1640

1641

1642
# 28 maja – objawienia Maryjne we Włoszczowie, narodził się kult Matki Boskiej Włoszczowskiej, patronki dzieci i rodzin.
# 17 czerwca – Oława została spalona przez szwedzkie wojska.
1643

1644
# 30 stycznia – hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski oraz Ks. Jeremi Wiśniowiecki pobili przeważające siły tatarskie Tuhaj-beja w bitwie pod Ochmatowem.
# 16 września – pożar strawił większą część Kostrzyna.
1645
28 sierpnia – w Toruniu rozpoczął się wspólny zjazd katolików, luteran i kalwinistów pod nazwą
1646
# 10 marca – król Władysław IV Waza ożenił się z księżniczką francuską Marią Ludwiką Gonzagą de Nevers.
# 15 lipca – została koronowana Ludwika Maria Gonzaga, żona Władysława IV Wazy, potem Jana Kazimierza.
1647

1648
* 10 lutego – Władysław IV Waza nadał prawa miejskie Pradze, leżącej na prawym brzegu Wisły naprzeciwko Warszawy.
* Kwiecień – na Ukrainie wybuchło powstanie Bohdana Chmielnickiego.
* 16 maja – powstanie Chmielnickiego: wojska polskie zostały rozbite przez Kozaków pod Żółtymi Wodami.
* 26 maja – powstanie Chmielnickiego: wojska polskie zostały rozbite przez Kozaków pod Korsuniem.
* 16 lipca – zebrał się sejm konwokacyjny po śmierci króla Władysława IV Wazy.
* 26 lipca – powstanie Chmielnickiego: rozpoczęła się bitwa pod Konstantynowem.
* 28 lipca – powstanie Chmielnickiego: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Konstantynowem.
* 23-25 września – powstanie Chmielnickiego: wojska polskie wycofały się spod Piławiec, zostawiając Kozakom cały obóz z artylerią.
* 1 października - na wieść o klęsce pod Piławcami poddaje się Kozakom po 5 miesiącach oblężenia, polska twierdza w Kudaku nad Dnieprem
* 20 listopada – Jan Kazimierz Waza został wybrany na króla Polski.
1649
# 17 stycznia – odbyła się koronacja Jana Kazimierza na króla Polski.
# 4 kwietnia – Jan Kazimierz wydał przywilej królewski dla miasta Kalisza. Król zakazał wojsku ściągania od Kalisza i jego wsi nadmiernych świadczeń.
# 30 maja – król Jan II Kazimierz Waza poślubił Marię Ludwikę, wdowę po bracie Władysławie IV.
# 18 czerwca – Powstanie Chmielnickiego: zwycięstwo wojsk litewskich w bitwie pod Zahalem.
# 24 czerwca – Jan Kazimierz wyruszył z Warszawy na Ukrainę.
# 10 lipca – Powstanie Chmielnickiego: rozpoczęło się oblężenie Zbaraża przez wojska kozackie.
# 17 lipca – Powstanie Chmielnickiego: wojska polskie, wspomagane przez prywatne armie magnackie, odparły najgroźniejszy szturm wojsk kozackich na Zbaraż.
# 31 lipca – Powstanie Chmielnickiego: wojska Wlk. Ks. Litewskiego pokonały Kozaków w bitwie pod Łojowem.
# 15-16 sierpnia – Powstanie Chmielnickiego: wojska kozacko-tatarskie zaatakowały wojska polskie podczas przeprawy przez rzekę Strypę niedaleko Zborowa, doprowadzając do bitwy pod Zborowem. W związku z bardzo dużą przewagą wroga dowodzący wojskami Jan Kazimierz zdecydował się podjąć rokowania z chanem Islamem Girejem III dowodzącym wojskami tatarskimi i zawarł z nim układ pokojowy.
# 17 sierpnia – Powstanie Chmielnickiego: zawarto ugodę zborowską pomiędzy Janem Kazimierzem i Bohdanem Chmielnickim.
# 22 sierpnia – Powstanie Chmielnickiego: zakończyło się oblężenie Zbaraża.
1650
# 1 maja – przebywający na wygnaniu król Anglii Karol II Stuart i przedstawiciele szkockiego ugrupowania Covenanters podpisali Traktat z Bredy.
# 10 maja – kampania Cromwella w Irlandii: klęska Irlandczyków w bitwie pod Macroom.
# 21 czerwca – kampania Cromwella w Irlandii: zwycięstwo wojsk parlamentu w bitwie pod Scarrifholis.
# 3 września – wojna domowa w Anglii: siły angielskiego parlamentu pod wodzą Olivera Cromwella pokonały szkockich rojalistów w bitwie pod Dunbar.
# 20 października – uroczysta koronacja Krystyny na królową Szwecji.
1651
# 20-23 lutego – powstanie Chmielnickiego: bitwa pod Krasnem.
# 24 marca – w kościele oo. jezuitów na Starym Mieście w Warszawie odbyła się instalacja i koronacja obrazu Matki Bożej Łaskawej – Patronki Warszawy.
# 12 maja – powstanie Chmielnickiego: w bitwie pod Kopyczyńcami armia polska dowodzona przez hetmana polnego koronnego Marcina Kalinowskiego pokonała siły kozacko-tatarskie.
# 14 czerwca – na Podhalu wybuchło powstanie chłopskie pod wodzą Kostki-Napierskiego.
# 28-30 czerwca – powstanie Chmielnickiego: klęska połączonych wojsk kozackich i chana Islama Gireja w bitwie z armią króla Jana II Kazimierza pod Beresteczkiem. Była to największa bitwa lądowa XVII wieku.
# 6 lipca – powstanie Chmielnickiego: wygrana wojsk litewskich w bitwie pod Łojowem.
# 18 lipca – w Krakowie został nabity na pal Aleksander Kostka-Napierski, przywódca powstania chłopskiego na Podhalu.
# 23 września – powstanie Chmielnickiego: wojska litewskie, współpracujące z armią polską, pokonały wojska kozacko-tatarskie w bitwie pod Białą Cerkwią.
# 28 września – zawarto ugodę polsko-kozacką w Białej Cerkwi, kończącą powstanie Chmielnickiego.
1652
* 28 maja – Pietro Vidoni został nuncjuszem apostolskim w Polsce.
* 1 czerwca – początek polsko-kozackiej bitwy pod Batohem.
* 2 czerwca – wojska polskie dowodzone przez hetmana polnego koronnego Marcina Kalinowskiego zostały pokonane przez Kozaków w bitwie pod Batohem.
* 3 czerwca – początek dwudniowego mordu na ok. 8000 polskich jeńców po bitwie pod Batohem.
* 9 marca – poseł upicki Władysław Siciński, będąc prawdopodobnie pod wpływem Janusza Radziwiłła, jako pierwszy zastosował liberum veto w celu zerwania obrad sejmu (nie wyraził zgody na prolongatę sejmu).
* 22 lipca – rozpoczął się kolejny sejm, który uchwalił podatki na armię i przeprowadził reformę wojskową, na mocy której utworzono tzw. komput.
1653
17 grudnia – w Żwańcu został podpisany układ z Kozakami będący powtórzeniem układu zborowskiego.
1654
# 10 stycznia – Rosja wypowiedziała wojnę Rzeczypospolitej.
# 18 stycznia – ugoda w Perejasławiu: powstańcy uznali zwierzchnictwo cara Aleksego Michałowicza (przyczyna drugiej wojny z Rosją w XVII wieku).
# 6 kwietnia – król Jan Kazimierz podpisał dekret, nakazujący wygnanie z Rzeczypospolitej wszystkich cudzoziemców-innowierców.
# 12 sierpnia

* wojna polsko-rosyjska: bitwa pod Szkłowem.
* z terenu Polski widoczne było całkowite zaćmienie słońca.

# 24 sierpnia – wojna polsko-rosyjska: bitwa pod Szepielewiczami.
1655
* 29 stycznia - 1 lutego – wojna polsko-rosyjska: armia polsko-tatarska pokonała wojska rosyjskie w bitwie pod Ochmatowem.
* 4 kwietnia – pożar zniszczył doszczętnie Górowo Iławeckie.
* 11 lipca – wojna polsko-rosyjska: mające ogromną przewagę armie rosyjskie podjęły ofensywę w Wielkim Księstwie Litewskim. Rosjanie zajęli Mińsk.
* 19 lipca – wojska szwedzkie wkroczyły na teren Polski.
* 24 lipca – potop szwedzki: rozpoczęła się bitwa pod Ujściem.
* 25 lipca – kapitulacja pod Ujściem pospolitego ruszenia przed wojskami szwedzkimi Karola Gustawa. Początek potopu szwedzkiego.
* 8 sierpnia – wojna polsko-rosyjska: Rosjanie zajęli Wilno - pierwszy raz w historii miasto dostało się pod obce panowanie. Rzeź mieszkańców trwała trzy dni, a miasto płonęło przez 17 dni.
* 18 sierpnia – potop szwedzki: Janusz Radziwiłł i Bogusław Radziwiłł poddali Wielkie Księstwo Litewskie królowi szwedzkiemu Karolowi X Gustawowi.
* 2 września – potop szwedzki: zwycięstwo Szwedów w bitwie pod Sobotą.
* 8 września – Szwedzi zajęli Warszawę.
* 16 września – Szwedzi pokonali armię polską pod Żarnowcem, co umożliwiło im zajęcie Małopolski.
* 19 września – do Krakowa przybył Jan Kazimierz w towarzystwie kilku tysięcy żołnierzy oraz pospolitego ruszenia.
* 20 września
o rada senatu, na której król i senatorowie zapewnili się o wytrwałości wobec niebezpieczeństw. Początkowo król polski Jan Kazimierz myślał o pozostaniu w mieście i obronie Krakowa, jednak pomysł ten wyperswadowali mu senatorowie.
o potop szwedzki: rozpoczęła się bitwa pod Nowym Dworem.
* 24 września – nocą Jan Kazimierz opuścił Kraków, powierzając obronę miasta Stefanowi Czarnieckiemu. Marszałek wielki koronny Jerzy Lubomirski wywiózł insygnia koronacyjne i inne klejnoty Skarbca Koronnego do zamku w Lubowli na Spiszu.
* 25 września – wojska szwedzkie zajęły przedmieścia oraz Kazimierz i rozpoczęły oblężenie Krakowa.
* 13 października – decyzja o kapitulacji Krakowa i zakończenie oblężenia.
* 17 października – formalna kapitulacja Krakowa.
* 19 października – wymarsz wojsk polskich z Krakowa; po południu król Karol Gustaw wjechał do zdobytego miasta.
* 20 października – Kiejdany: książę Janusz Radziwiłł zerwał unię Litwy z Koroną i podpisał pakt wiążący Wielkie Księstwo Litewskie ze Szwecją, za co król szwedzki zobowiązywał się odzyskać dla Litwy ziemie stracone przez nią w wojnie z Rosją (układ w Kiejdanach).
* 8 listopada – wojska szwedzkie po raz pierwszy próbowały zająć klasztor na Jasnej Górze.
* 18 listopada – początek oblężenia twierdzy na Jasnej Górze.
* 30 listopada – król Polski Jan Kazimierz wydał uniwersał opolski wzywający naród do oporu przeciwko Szwedom.
* 18 grudnia – Jan II Kazimierz powrócił wraz z wiernymi sobie oddziałami do Polski z austriackiego Śląska.
* 26 grudnia – zakończyła się obrona Jasnej Góry.
* 27 grudnia – wojska szwedzkie odstąpiły od oblężenia klasztoru na Jasnej Górze.
* 29 grudnia – Tyszowce: polska szlachta zawiązała konfederację tyszowiecką, skierowaną przeciw Szwedom w obronie króla Jana Kazimierza.
* 31 grudnia – w oblężonym przez wojska polskie zamku w Tykocinie umarł Janusz Radziwiłł.
1656
# 17 stycznia – elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm Hohenzollern z Prus książęcych, uznał się lennikiem Szwecji zrywając tym samym zależność lenną od Polski.
# 18 lutego – potop szwedzki: wygrana Szwedów w bitwie pod Gołębiem.
# 25 lutego – potop szwedzki: rozpoczęło się oblężenie twierdzy Zamość.
# 11 marca – potop szwedzki: armia szwedzka zdobyła Jarosław.
# 15 marca – potop szwedzki: dywizja Stefana Czarnieckiego rozgromiła Szwedów w bitwie pod Jarosławiem.
# 28 marca – potop szwedzki: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Niskiem.
# 1 kwietnia – król Polski Jan Kazimierz w lwowskim kościele Bernardynów złożył uroczyste śluby, w których ogłosił Matkę Boską Królową Polski i zapowiedział walkę z najazdem szwedzkim aż do zwycięstwa.
# 6 kwietnia – potop szwedzki: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Kozienicami.
# 7 kwietnia – potop szwedzki: wygrana wojsk polskich w bitwie pod Warką.
# 3 maja – potop szwedzki: Szwedzi zdobyli zamek w Gołańczy i wymordowali jego załogę.
# 7 maja – potop szwedzki: zwycięstwo Szwedów w bitwie pod Kłeckiem.
# 1 czerwca – potop szwedzki: zwycięstwo Szwedów w bitwie pod Kcynią.
# 1 lipca – potop szwedzki: polskie wojska koronne i masy chłopskie odebrały Warszawę Szwedom.
# 13 lipca – potop szwedzki: wygrana wojsk szwedzko-brandenburskich w bitwie pod Tykocinem.
# 28-30 lipca – II wojna północna: bitwa pod Warszawą.
# 25 sierpnia – potop szwedzki: dywizja hetmana Stefana Czarnieckiego rozbiła 1500-osobowy oddział szwedzki w bitwie pod Łowiczem.
# 28 sierpnia – potop szwedzki: zwycięstwo polskie w bitwie pod Lubrzem.
# 8 października – bitwa pod Prostkami pomiędzy sprzymierzonymi wojskami Rzeczypospolitej i Tatarów pod dowództwem hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego a wojskami brandenbursko-szwedzkimi pod dowództwem generała Jerzego Fryderyka Waldecka z posiłkującą go jazdą Bogusława Radziwiłła.
# 3 listopada – zawarto antyszwedzki sojusz Rosji z Polską w Niemieży zwany rozejmem w Niemieży.
# 10 grudnia – Traktat w Radnot podpisany podczas II wojny północnej, zwany pierwszym rozbiorem Polski (nie doszedł do skutku).
1657
# 2 stycznia – starcie wojsk polskich i szwedzkich w potyczce pod Chojnicami
# 27 stycznia – odbicie przez wojska polskie Pawła Sapiehy i Krzysztofa Sapiehy twierdzy w Tykocinie
# Styczeń – wojska siedmiogrodzkie, sprzymierzone ze Szwedami, wkroczyły do Polski pod wodzą Jerzego II Rakoczego. Najazd został odparty po otoczeniu armii siedmiogrodzkiej pod Czarnym Ostrowem na Ukrainie przez wojska dowodzone przez Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego. Wojna spowodowała zniszczenie wielu miast południowej i wschodniej Polski.
# 21 marca – potop szwedzki: walczące po stronie szwedzkiej wojska siedmiogrodzkie zdobyły Tarnów.
# 13 maja – potop szwedzki: wojska szwedzkie i siedmiogrodzkie zdobyły Brześć Litewski.
# 17 czerwca – zdobycie Warszawy przez korpus szwedzki Gustawa Stenbocka i Jerzego Rakoczego
# 28 czerwca – wojska szwedzkie po krótkotrwałym oblężeniu zdobyły zamek w Złotowie oraz spaliły miasto.
# 11 lipca – potop szwedzki: zwycięstwo polsko-tatarskie w bitwie pod Magierowem nad wojskami Rakoczego.
# 20 lipca – potop szwedzki: bitwa pod Czarnym Ostrowem, wojska polskie pod wodzą Stanisława Rewery Potockiego i Jerzego Sebastiana Lubomirskiego w połączeniu z armią Stefana Czarnieckiego zwyciężyły wojska siedmiogrodzkie Jerzego II Rakoczego.
# 23 lipca - kapitulacja Jerzego Rakoczego i jego wojsk w Międzybużu. Rakoczy na mocy kapitulacji zerwał sojusz ze Szwecją, zobowiązał się wyprowadzić swoje oddziały z okupowanych miast Krakowa i Brześcia Litewskiego oraz zapłacić Rzeczypospolitej reparacje wojenne w wysokości ponad 3 mln złotych.
# 26 lipca - idące na odsiecz Polsce wojska tatarskie rozbijają Rakoczego w bitwie pod Skałatem
# 6 sierpnia – zmarł Bohdan Chmielnicki, a jego miejsce zajął Jan Wyhowski.
# 25 sierpnia – potop szwedzki: skapitulował okupujący Kraków szwedzki garnizon gen. Paula Würtza
# 4 września – Król Jan Kazimierz wjechał uroczyście na Wawel.
# Rektor Akademii Krakowskiej Adam Rosczewicz zarządził ponowne otwarcie uczelni.
# 19 września – w tzw. traktatach welawsko-bydgoskich król Jan Kazimierz zawarł porozumienie z elektorem brandenburskim, na mocy którego Polsce wygasło lenno Prus Książęcych, pod panowanie księcia pruskiego przeszedł Drahim, a w lenno Brandenburgii przeszły Lębork i Bytów. W zamian za to Polska uzyskała gwarancję "wieczystego przymierza". Tym samym - po pokonaniu wojsk Rakoczego - ostatni sojusznik w wojnie z Polską króla szwedzkiego Karola Gustava został zneutralizowany.
1658
# 2 lipca – potop szwedzki: rozpoczęło się oblężenie zajętego przez Szwedów Torunia.
# 16 września – zawarto ugodę hadziacką między Rzeczpospolitą a przywódcami kozackimi.
# 14 grudnia – polska kawaleria pod wodzą Czarnieckiego przeprawiła się przez cieśninę morską w Danii. Wydarzenie opisane przez Jana Chryzostoma Paska zostało uwiecznione w polskim hymnie narodowym.
1659
7-8 lipca – armia polsko-kozacko-tatarska pod wodzą Iwan Wyhowskiego zwyciężyła wojska rosyjskie w bitwie pod Konotopem.
1660
* 23 marca - 28 czerwca – wojna polsko-rosyjska: oblężenie Lachowicz.
* 3 maja – Oliwa: zawarto pokój pomiędzy Polską a Szwecją, na mocy którego Jan II Kazimierz zrzekł się praw do tronu szwedzkiego, a Polska zatrzymała część Inflant. Pokój oliwski zakończył pięcioletni konflikt między Polską i Szwecją. Skończył się "potop szwedzki".
* 21 maja – Antonio Pignatelli, późniejszy papież Innocenty XII został nuncjuszem apostolskim w Polsce.
* 28 czerwca – wojna polsko-rosyjska: wojska polsko-litewskie pobiły armię rosyjską w bitwie pod Połonką.
* 14-27 września – wojna polsko-rosyjska: bitwa pod Lubarem.
* 27 września – wojna polsko-rosyjska: rozpoczęła się bitwa pod Cudnowem.
1661
* 3 stycznia – ukazał się pierwszy numer „Merkuriusza Polskiego”, najstarszej polskiej gazety.
* 17 maja – Żory: wielki pożar miasta, spłonął m.in. drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
* 4 listopada – wojna polsko-rosyjska: bitwa pod Kuszlikami.
1662
9 sierpnia – silne trzęsienie ziemi w Tatrach w wyniku którego zginęło wiele osób, zniszczeniu uległ wówczas wierzchołek Sławkowskiego Szczytu.
1663

1664
* 16 czerwca – wojna polsko-rosyjska: zwycięstwo wojsk litewskich w bitwie pod Witebskiem.
* 2 sierpnia – wojna polsko-rosyjska: armia litewsko-polska poniosła klęskę w bitwie z Rosjanami pod Szkłowem.
1665
* 23 maja – magnat Jerzy Lubomirski zawiązał rokosz przeciw królowi Janowi II Kazimierzowi.
* 5 lipca – ślub Jana III Sobieskiego z Marysieńką.
1666
* 13 lipca – rokoszanie Lubomirskiego rozbili wojska królewskie w bitwie pod Mątwami. Doszło do rzezi armii koronnej.
* 31 lipca - w Łęgonicach zawarto ugodę pomiędzy królem i rokoszanami. Jan Kazimierz ogłosił powszechną amnestię dla uczestników rokoszu, zapowiedział wypłacenie żołdu armii i zobowiązał do nie podejmowania elekcji vivente rege. Lubomirskiego przywrócono do czci, ale nie oddano urzędów. Przywódca buntu miał udać się na wygnanie.
* 8 sierpnia - Jerzy Sebastian Lubomirski ukorzył się przed królem.
* 23 grudnia - zerwany został kolejny sejm.
1667
# 30 stycznia – w Andruszowie koło Smoleńska podpisano rozejm polsko-rosyjski, który na 13 i pół roku przerwał wojnę z Rosją. Na jego mocy Rzeczpospolita utraciła na rzecz Caratu lewobrzeżną Ukrainę, ziemie smoleńską, siewierską i czernichowską. Kijów przeszedł w ręce Rosji formalnie na 2 lata, faktycznie - na stałe.
# 6-16 października – wojna z Kozakami i Tatarami: bitwa pod Podhajcami.
# 16 października – ugoda z Tatarami zakończyła walki pod Podhajcami.
1668
* 29 marca – Kocioł koło Pisza: odbył się synod braci polskich.
* 16 września – Jan II Kazimierz Waza abdykował z tronu polskiego, kończąc tym samym rządy dynastii Wazów w Rzeczypospolitej.
1669
# 19 czerwca – Michał Korybut Wiśniowiecki został obrany królem po abdykacji Jana Kazimierza.
# 23 sierpnia – Ełk otrzymał potwierdzenie praw miejskich i szereg przywilejów.
# 29 września – w katedrze na Wawelu odbyła się koronacja Michała Korybuta Wiśniowieckiego na Króla Polski i Wielkiego Księcia Litwy.
# 12 listopada – zerwano po raz pierwszy w dziejach sejm koronacyjny.
1670
# 27 lutego – Jasna Góra w Częstochowie: ślub króla Polski Michała Korybuta Wiśniowieckiego z arcyksiężniczką austriacką Eleonorą Habsburg.
# 27 listopada – agenci elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma Wielkiego Elektora porwali z Warszawy Ludwika Chrystiana Kalksteina-Stolińskiego, zwolennika połączenia Prus i Rzeczypospolitej.
1671
26 sierpnia – wojna polsko-kozacko-tatarska: bitwa pod Bracławiem, zakończona zwycięstwem oddziałów polskich hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego i rozproszeniem Tatarów i Kozaków.
1672
* 1 lipca – pod pretekstem obrony ojczyzny zawiązała się tajna konfederacja, z prymasem Prażmowskim i hetmanem Sobieskim na czele, mająca na celu obalenie króla i powołanie na tron polski wskazanego przez Ludwika XIV księcia Karola Orleańskiego de Longueville, który tymczasem zginął w walkach francusko-holenderskich[1].
* 18 lipca – wojna polsko-turecka: bitwa pod Ładyżynem. Tatarzy i Kozacy Doroszenki pobili jazdę polską.
* 18 sierpnia – wojna polsko-turecka: rozpoczęło się oblężenie Kamieńca Podolskiego.
* 27 sierpnia – wojna polsko-turecka: po dziewięciodniowym oblężeniu armia turecka zdobyła Kamieniec Podolski; załoga polska pod dowództwem Mikołaja Potockiego skapitulowała.
* 20 września – wojna polsko-turecka: rozpoczęło się oblężenie Lwowa.
* 5-15 października – wojna polsko-turecka: Jan Sobieski poprowadził tzw. wyprawę na czambuły.
* 7-8 października – wojna polsko-turecka: bitwa pod Niemirowem.
* 16 października – w obronie króla i przeciwko koterii francuskiej zawiązała się konfederacja gołąbska. Marszałkiem sprzysiężenia został Stefan Stanisław Czarniecki.
* 18 października – podpisano traktat pokojowy z Turcją w Buczaczu. Polska straciła Podole, Bracławszczyznę i część Kijowszczyzny i zobowiązała się do płacenia Turcji corocznego haraczu w wysokości 22 tysięcy dukatów. Kozaczyzna przechodziła pod zwierzchnictwo sułtana.
* 23 października – Jan Sobieski zawiązał konfederację szczebrzeszyńską przeciwko królowi Michałowi Korybutowi Wiśniowieckiemu.
* 16 grudnia – w Nevers we Francji na atak apopleksji zmarł Jan Kazimierz, król polski.
1673
* 12 marca – na sejmie pacyfikacyjnym podpisano traktat, który zakończył konflikt króla z opozycją i rozwiązał konfederacje: gołąbską i szczebrzeszyńską wobec zagrożenia kolejnym najazdem tureckim[1].
* 10 listopada – we Lwowie umarł król Michał Korybut Wiśniowiecki (być może został otruty).
* 11 listopada – wojna polsko-turecka: wojska polskie pod dowództwem hetmana Jana Sobieskiego pokonały Turków Husejna Paszy w bitwie pod Chocimiem.
1674
* 21 maja – Jan Sobieski został wybrany przez szlachtę na króla Rzeczypospolitej.
* 18 listopada – Jan Sobieski zdobył Bar.
1675
* 11 czerwca – układ sojuszniczy w Jaworowie pomiędzy Ludwikiem XIV a Janem III Sobieskim.
* 24 sierpnia – wojna polsko-turecka: w bitwie pod Lwowem Jan III Sobieski pokonał Tatarów.
* 20 września – 11 października – wojna polsko-turecka: oblężenie Trembowli.
* 11 października – wojna polsko-turecka: odwrót armii tureckiej za Dniestr zakończył oblężenie Trembowli.
1676
# 24 września – wojna polsko-turecka: Jan III Sobieski pokonał Tatarów w bitwie pod Wojniłowem.
# 25 września-14 października – wojna polsko-turecka: bitwa pod Żurawnem.
# 17 października – traktat w Żurawnie z Turcją.
1677
17 lutego – poświęcono klasztor Dominikanów w Tarnobrzegu.
1678

1679
# 12 marca – król Jan III Sobieski nadał Tatarom wsie Kruszyniany, Nietupa, Łużany i część Poniatowicz.
# 26 września – Gdańsk: pożar zniszczył dom i obserwatorium Jana Heweliusza.
1680
23 maja – Kraków: spłonęła wieża ratuszowa, od uderzenia pioruna. Odbudowywano ją w latach 1683 – 1686, twórcą nowego hełmu był budowniczy królewski Piotr Beber.
1681
18 marca – erygowano klasztor franciszkanów w Łagiewnikach.
* 14 kwietnia – Jan III Sobieski potwierdza przywilej lokacyjny Tarnobrzega.
* 10 sierpnia – na Śnieżce została poświęcona kaplica św. Wawrzyńca.
1682

1683
# 1 kwietnia – cesarz Leopold I zawarł z Janem III Sobieskim przymierze skierowane przeciwko Turcji.
# 23 lipca – położono kamień węgielny pod budowę kościoła Przemienienia Pańskiego w Warszawie.
# 29 lipca – Jan III Sobieski wyruszył z Krakowa pod oblegany przez Turków Wiedeń.
# 12 września – bitwa pod Wiedniem, zwana odsieczą wiedeńską. Wojskami Ligi Świętej dowodził król Jan III Sobieski.
# Grudzień – Jan III Sobieski wjechał
1684

1685
1-2 października – bitwa z Turkami i Tatarami pod Bojanem.
1686
1 maja – pokój Grzymułtowskiego (traktat Grzymułtowskiego) zawarty między Polską i Rosją.
1687

1688

1689
# 28 marca – Kazimierz Łyszczyński został skazany za ateizm na spalenie na stosie.
# 30 marca – Kazimierz Łyszczyński został publicznie ścięty na Rynku Starego Miasta w Warszawie za ateizm, a jego zwłoki spalono za miastem.
1690

1691
21 lutego – Jakub Ludwik Sobieski żeni się z Jadwigą Elżbietą, księżniczką neubuską.
1692

1693